Huduma za afya zinazotolewa katika Halmashauri ya Wilaya ya Tunduru zimepangwa katika ngazi mbalimbali kuanzia vijijini hadi ngazi ya wilaya, zikiwa na lengo kuu la kuhakikisha wananchi wote wanapata huduma bora, salama na zenye ufanisi. Idara ya Afya katika halmashauri hii inasimamia taasisi za afya za umma na binafsi, ikiwa ni pamoja na hospitali, vituo vya afya, na zahanati. Ifuatayo ni maelezo ya kina kuhusu huduma zinazotolewa:
1. Muundo wa utoaji wa huduma za afya
Huduma za afya ndani ya Halmashauri ya Wilaya ya Tunduru zinaanza katika ngazi ya kijiji kupitia zahanati, kisha vituo vya afya katika kata, na hatimaye hospitali katika ngazi ya wilaya.
Hospitali: Kuna jumla ya hospitali tatu (3):
Hospitali ya Wilaya ya Tunduru – hospitali ya serikali inayotoa huduma za rufaa kutoka vituo na zahanati.
Hospitali ya Mbesa – inamilikiwa na taasisi ya dini na inatoa huduma za matibabu na tiba kwa jamii.
Hospitali ya Kiuma – pia ni ya taasisi ya dini inayoshirikiana na serikali kutoa huduma za afya.
Vituo vya Afya: Kuna vituo 5 vya afya vinavyotoa huduma za matibabu, chanjo, huduma za mama na mtoto, huduma za upasuaji mdogo, na ushauri wa kiafya.
Zahanati: Zipo zahanati 66 za serikali na zingine zinazoendeshwa na watu binafsi au taasisi za dini. Zahanati hizi ndizo ngazi ya kwanza kabisa ya upatikanaji wa huduma za afya kwa wananchi.
2. Lengo Kuu la Idara ya Afya
Lengo la Idara ya Afya katika Halmashauri ya Wilaya ya Tunduru ni:
“Kutoa huduma bora za kinga, tiba, na maendeleo ya afya pamoja na kuboresha ustawi wa jamii kwa wananchi wote.”
Hii inahusisha kuhakikisha kila mwananchi anapata huduma kwa wakati, kwa gharama nafuu, na katika mazingira salama kiafya.
3. Huduma kuu zinazotolewa katika halmashauri
Huduma zinazotolewa katika vituo vyote vya afya na hospitali ndani ya Halmashauri ya Wilaya ya Tunduru ni pamoja na:
a) Huduma ya Mama na Mtoto (RCH – Reproductive and Child Health)
Huduma hii inalenga kuboresha afya ya wanawake wajawazito, watoto wachanga na watoto chini ya miaka mitano. Huduma zinazotolewa ni pamoja na:
Huduma za kliniki kwa wajawazito
Uzazi salama na huduma za kujifungua
Huduma za chanjo kwa watoto
Elimu ya afya ya uzazi
Huduma za uzazi wa mpango
b) Huduma ya Ushauri Nasaha (Counselling Services)
Huduma hii inahusisha:
Ushauri kwa wagonjwa wa VVU/UKIMWI na magonjwa sugu
Ushauri wa afya ya akili na ustawi wa jamii
Ushauri kwa vijana kuhusu afya ya uzazi na maisha salama
c) Huduma ya Macho
Huduma za uchunguzi na matibabu ya matatizo ya macho, ikiwemo kutoa miwani, matibabu ya maambukizi, na rufaa kwa upasuaji wa macho pale inapohitajika.
d) Huduma ya Meno
Huduma za matibabu ya meno zinatolewa kwa wananchi, zikiwemo kung’oa meno, kuziba meno, usafishaji, na elimu ya afya ya kinywa.
e) Huduma ya Mkoba (Outreach Services)
Huduma hii hutolewa kwa wananchi walioko mbali na vituo vya afya. Wataalamu wa afya husafiri na vifaa vya kutoa huduma za chanjo, uchunguzi wa magonjwa, huduma za uzazi wa mpango, na ushauri wa lishe.
f) Ustawi wa Jamii
Kitengo hiki hushughulika na masuala ya:
Ulinzi wa watoto na wanawake walio katika mazingira hatarishi
Huduma kwa wazee na watu wenye ulemavu
Elimu ya jamii kuhusu haki za kijamii na ustawi wa familia
g) Usafi wa Mazingira na Afya
Hii ni huduma ya kuhakikisha mazingira yanakuwa safi na salama kwa afya ya jamii. Inahusisha:
Ukaguzi wa nyumba na biashara
Elimu ya usafi wa mazingira
Ufuatiliaji wa taka ngumu na maji taka
Kudhibiti milipuko ya magonjwa ya mlipuko kama kipindupindu
h) Huduma za Bima za Afya (NHIF na ICHF)
NHIF (National Health Insurance Fund): Hutoa huduma za bima ya afya kwa watumishi wa umma na wananchi wengine waliojiunga.
ICHF (Improved Community Health Fund): Bima ya jamii inayolenga wananchi wa kipato cha chini ili waweze kupata huduma za afya kwa gharama nafuu.
i) Huduma ya Lishe
Huduma hii inalenga kuboresha hali ya lishe kwa watoto, akina mama wajawazito na jamii kwa ujumla. Hujumuisha:
Upimaji wa hali ya lishe kwa watoto
Elimu ya lishe bora
Utoaji wa virutubishi (micronutrients) kama vitamin A na chuma (iron)
halmashauri imekuwa ikichukua hatua za kuboresha huduma kupitia:
Ujenzi wa zahanati mpya
Mafunzo kwa watoa huduma
Uboreshaji wa mifumo ya usimamizi wa dawa na vifaa
Uhamasishaji wa wananchi kujiunga na bima ya afya (NHIF/ICHF)
Hitimisho
Kwa ujumla, Halmashauri ya Wilaya ya Tunduru imejipanga kutoa huduma za afya zenye ubora kuanzia ngazi ya msingi hadi ngazi ya wilaya. Kupitia hospitali, vituo vya afya na zahanati, wananchi hupata huduma za kinga, tiba, ushauri, na ustawi wa jamii, zikiwa na lengo la kuinua hali ya afya na maisha bora kwa wote.
